16 lipca – Dzień Hejnału Ziemi Gniewskiej

Hejnał Ziemi Gniewskiej
Zasady odgrywania hejnału Miasta i Gminy Gniew reguluje Uchwała Rady Miejskiej w Gniewie nr XIV/77/99 z dnia 30 lipca 1999 roku.
Hejnał miasta został skomponowany przez Jadwigę Mielke. Stanowi symbol dźwiękowy miasta, który odtwarzany jest lub wykonywany nie tylko w czasie ważnych uroczystości lokalnych i państwowych, ale każdego dnia rozbrzmiewa z budynku urzędu, przypominając wszystkim mieszkańcom o tej jakże ważnej dla Ziemi Gniewskiej tradycji.
Samorząd gniewski chcąc, aby ten symbol stał się wizytówką promocyjną gminy Gniew i elementem integracji lokalnej społeczność, podjął inicjatywę upamiętnienia nadania gminie hejnału, ustanawiając dzień 16 lipca Dniem Hejnału Ziemi Gniewskiej.

Najstarsze dzieje Gniewu
Pierwsza wzmianka o osadzie zwanej Gniew pojawiła się w źródłach pisanych w pierwszej połowie XII wieku, a dotyczyła osady i ziemi ordinis terram Gymeu cum tota Wansca (1229 r.), Gmewam, terram Gimen, villa Gymeu, Gymew, de Gmev.

Historia ziemi położonej nad Wierzycą wiąże się z najdawniejszymi dziejami Pomorza. Wykopaliska potwierdzają istnienie licznych grodzisk i osad oraz przebieg szlaku bursztynowego, którym wędrowali kupcy z dawnego Rzymu nad Bałtyk. Od X do XII wieku nastąpił rozwój osadnictwa na terenie i w okolicy obecnego Gniewu.
Okres rozbicia dzielnicowego sprawił, że na Pomorzu powstało kilka małych księstw – Gniew w XIII wieku należał do księstwa lubiszewsko-tczewskiego. Sambor II, książę tej dzielnicy przekazał Gniew cystersom z Oliwy, a potem zmienił swoją decyzję na rzecz Krzyżaków.

Po długim sporze pomiędzy Zakonem Krzyżackim a księciem Pomorskim Mściwojem II, na mocy ugody w Miliczu w 1282 roku, osadę Gniew wraz z ziemią przekazano Krzyżakom. Zakonnicy szybko przystąpili do tworzenia warownego miejsca, by panować nad doliną Wisły i ujściem Wierzycy.

Rozpoczęli budowę okazałego zamku i warownej osady, której w 1297 roku nadali chełmińskie prawa miejskie. W stosunkowo krótkim czasie Gniew stał się ważnym ośrodkiem administracyjnym (siedzibą komtura) i gospodarczym dla całej okolicy.

W latach 1308–1309 Gniew był bazą wypadową do ekspansji Krzyżaków na całe Pomorze.Po przegranej przez Krzyżaków bitwie pod Grunwaldem w 1410 roku w Gniewie na kilka miesięcy pojawiły się wojska polskie.
W 1440 roku Gniew wraz z innymi miastami Pomorza przyłączył się do Związku Pruskiego i wypowiedział posłuszeństwo Krzyżakom, a w 1454 roku włączył się do powstania przeciw Zakonowi pod dowództwem Jana z Jani. Ostatecznie miasto i zamek 1 stycznia 1464 roku, po półrocznym oblężeniu, zostało przejęte przez wojska polskie.

Gniew po powrocie do Polski
Po powrocie do Polski Gniew stał się siedzibą starosty, a zamek jego rezydencją. Zabiegi starostów, rozwój swobodnej żeglugi na Wiśle i ożywienie na szlakach lądowych spowodowały stopniowy rozwój Gniewu jako ośrodka rzemieślniczo-handlowego Pomorza Gdańskiego.

W 1538 roku władze miejskie i większość mieszczan przeszła na protestantyzm, a w 1570 miasto otrzymało przywilej wyznaniowy. W 1589 roku Zygmunt III Waza zatwierdził wilkierz gniewski, będący zbiorem wewnętrznych praw miasta. Długi okres pokoju i rozwoju miasta przerwały wojny ze Szwecją. W roku 1626 wrogie wojska zajęły Gniew.Doszło wtedy do bitwy pod Gniewem, zwanej „bitwą dwóch Wazów”. Nie udało się jednak pokonać załogi szwedzkiej na zamku. Dopiero w następnym roku wojska polskie pod dowództwem Stanisława Koniecpolskiego wyparły Szwedów.

Pomyślny okres dla rozwoju Gniewu nastąpił po 1667 roku, kiedy starostwo gniewskie przejął hetman Jan Sobieski, późniejszy król Polski. Nowy starosta znacznie przyczynił się do odbudowy i rozwoju miasta po wyniszczających wojnach szwedzkich. Do dnia dzisiejszego zachował się pałac, który król wybudował dla swojej żony Marii Kazimiery. Władca odbudował też kościół w Piasecznie.

W 1703 roku w okresie Wojny Północnej do Gniewu wkroczyły po raz trzeci wojska szwedzkie. Miasto uległo częściowemu zniszczeniu, a mieszkańcy musieli płacić wysokie kontrybucje. W wyniku I rozbioru Polski w 1772 roku Gniew wraz z Pomorzem Gdańskim został wcielony do Prus i otrzymał urzędową nazwę „Mewę”.