Spacerując po Tczewie. Cudze chwalicie ...

Niektórzy mieszkańcy Tczewa przechodzą obok tego miejsca codziennie. Niektórzy z nas przychodzą się tutaj modlić. Niewielu jednak zna ciekawostki związane z kościołem farnym pw. Podwyższenia Krzyża Świętego.

Niewątpliwie można powiedzieć, że jest to najbardziej charakterystyczny element w panoramie miasta.
- Nawet moje małe wnuki wiedzą, że widoczna z daleka, z każdego zakątka miasta "wieża", to kościół na Starym Mieście - mówi Zofia Koch, mieszkanka Tczewa.
Dokumenty mówią, że pierwszy drewniany kościół został wybudowany prawdopodobnie w pierwszych latach po przeniesieniu siedziby grodu Sambora II do Tczewa. Kościół ten jednak spłonął podczas napadu krzyżaków. Na jego miejscu powstała istniejąca do dzisiaj świątynia.

- Fara pochodzi z XIII wieku i do dzisiaj zadziwia olbrzymią murowaną wieżą, która stanowi najstarszą część kościoła - mówi Tadeusz Magdziarz, autor Przewodnika po Tczewie i okolicy. - Jest to trójnawowa, halowa świątynia, zbudowana w stylu tak zwanego gotyku nadwiślańskiego, z barokowym wystrojem wnętrz. Ołtarz główny oraz znajdujące się w nim malowidła szkoły flamandzko - holenderskiej pochodzą z końca XVII wieku.
Świątynia kilkakrotnie była remontowana. W dokumentach znajdziemy informację, że sklepienie w całym prawie kościele (oprócz trzech kaplic) jest gwiaździste, bardzo misternie wykonane, a spoczywa w środku na sześciu ośmiokątnych potężnych filarach. Długość kościoła wynosi 45,5 m, szerokość 185 m (z kaplicami 28,5 m).

W 1982 roku na wieży kościelnej wybuchł pożar. - Pamiętam tamten dzień - mówi Kazimierz Kowalski, tczewianin. - Tak było straszne patrzeć, jak dzwonnica naszego kościoła płonie. Każdy chciał coś zrobić, jakoś pomóc, a mogliśmy tak niewiele. Ludzie na ulicy bezsilnie stali i płakali. Na szczęście w tym nieszczęściu spłonęła tylko drewniana wieża.
Obecnie, po odbudowaniu, szczyt wieży jest murowany. Znajdują się dzisiaj w niej, umieszczone w 1985 roku, cztery dzwony: "Odkupiciel człowiek", "Maryja", "Jan Paweł II" i "Wacław".
1993 rok był rokiem odkryć w tczewskiej farze. Podczas kolejnego remontu zostały odsłonięte trzy zamurowane dotąd wnęki.

W niszach ukazały się kolejne warstwy malowideł. Pierwsza z nich, najmłodsza, w kształcie kotary, datowana jest na przełom XVIII i XIX wieku. Kolejna warstwa to renesansowy zacheuszek, pamiątka konsekracji świątyni. Są to symbole 12 apostołów. Pod spodem znajduje się najstarsze i najcenniejsze malowidło gotyckie, pochodzące z drugiej połowy XV wieku. Jest to fresk świętych niewiast, św. Katarzyny, Elżbiety, Heleny, Ireny, Jadwigi Śląskiej, Genowefy, Barbary i Doroty. Każda ze świętych trzyma w dłoniach swoje atrybuty - wrzeciono, koszyk, krzyż, itp. Jest to tym bardziej cenne odkrycie, że w średniowiecznej sztuce sakralnej nieczęsto przedstawiano wyłącznie postaci kobiet.