Gdańsk: Zagadkowe odkrycie na Olszynce. Ociosany głaz granitowy z dwukrzyżem z czasów średniowiecza?
Podwójny znak
Na kamieniach, odnalezionych na ziemiach słupskiej i lęborskiej, uważanych za krzyżackie znaki graniczne, widnieją krzyże zwane kulistymi lub laskowymi. Mają one formę czterech równych linii przecinających się pod kątem prostym z dodatkowymi poprzeczkami na końcach. Natomiast znakami krzyżaków były klasyczny krzyż łaciński, z długą belką pionową i krótką - poprzeczną oraz półkrzyż, noszony na płaszczach przez półbraci i braci służebnych. Na głazach z Oruni i Olszynki widnieją dwukrzyże. Są one nazywane krzyżami lotaryńskimi. Do Lotaryngii dotarły z Bizancjum, za pośrednictwem Cyryla i Metodego, którzy posługiwali się nimi w IX stuleciu na Słowacji i Węgrzech, jako symbolmi chrześcijaństwa. Z Węgier, poprzez koligacje rodzinne, trafiły one do Lotaryngii. Krzyż lotaryński jest herbem Słowacji i elementem herbu Węgier. Andrzej Januszajtis, wybitny znawca historii Gdańska, uważa, że głaz z ul. Mostowej wymaga jeszcze dokładnego zbadania. Dwukrzyż był m. in. herbem Jagiellonów, a nie - Krzyżaków. Trudno więc uznać głazy oruński i olszyński za ich kamienie graniczne. Nie jest wykluczone, że pochodzą z późniejszego okresu i są związane z fortyfikacjami miejskimi, okalającymi niegdyś południowy obszar Gdańska, w tym w rejonie dzisiejszej działki firmy "Pellowski". Dwukrzyż ma również, pochodzącą z wieku XVI, nazwę Karawaka, od hiszpańskiego miasta Caravaca, do którego przywieźli go z wypraw krzyżowych Templariusze. W Caravace wstrzymał on zarazę. Stąd Karawakę zwano również krzyżem morowym albo cholerycznym. Z Hiszpanii krzyż ten rozprzestrzenił się na wschodni obszar Europy, jako strzegący przed zarazami, jakie nawiedzały i pustoszyły miasta oraz wioski europejskie. W Polsce dwukrzyże ustawiano przed wjazdami do miejscowości, aby chroniły je przed "morowym powietrzem". Gdańskie głazy z podwójnymi krzyżami znaleziono na szlakach wiodących do miasta.
