Historyczny Most Tczewski. Konserwator zabytków mówi, że daje zielone światło. Starosta nie tryska optymizmem

- Nastąpiła finalizacja procesu zatwierdzania projektów (powiatu tczewskiego - dop. redakcji) dotyczących rekonstrukcji, przebudowy, konserwacji Mostu Tczewskiego w zakresie złożonych wniosków. Przypomnę, że 11 kwietnia 2023 roku podpisałem decyzję umożliwiającą przeniesienie pozostałości przęsła ESTB, pochodzącego z czasów drugiej wojny światowej i zamontowanego w latach 50. XX wieku na Moście Tczewskim, znad nurtu Wisły na brzeg, celem jego ekspozycji. 25 października 2023 roku wydaliśmy decyzję pozwalającą na rekonstrukcję czterech kwadratowych wież przyczółka zachodniego. Te wieże oraz znajdująca się między nimi arkada otwierająca dawny wjazd na most, to najbardziej charakterystyczny element tego mostu. 30 listopada 2023 roku podpisałem decyzję akceptującą projekt rekonstrukcji cylindrycznych wież, które znajdowały się na filarach mostowych - mówi Igor Strzok, pomorski wojewódzki konserwator zabytków w Gdańsku.

Te ostatnie wieże występowały w dwóch odmianach. Jedna była spięta arkadą, a druga nie.

- Na razie jest mowa o rekonstrukcji wież tylko na dwóch filarach (taki jest zakres wniosku i decyzji - dop. redakcji). Mam nadzieję, że w przyszłości te cylindryczne wieże zostaną zrekonstruowane na wszystkich historycznych filarach, czyli według stanu sprzed 1 września 1939 r. - stwierdza Igor Strzok.

Jego zadaniem, te wszystkie decyzje wydane po tym, jak projektanci dostosowali się do konserwatorskich zaleceń, pozwalają powiatowi tczewskiemu na wznowienie prac, czyli na przeniesienie na brzeg przęsła oraz na rekonstrukcję przyczółka zachodniego.

A czego jeszcze nie ma? Według Igora Strzoka konieczne jest zaprojektowanie na nowo kopii historycznego przęsła Lentza (XIX wiek). Należy także dokonać konserwacji przęseł niemieckich z 1911 r., które znajdują się na wschodnim brzegu Wisły.

- No i oczywiście powinno dojść do odtworzenia w jakiejś formie przęsła w miejscu, w którym znajduje się "tymczasowe" przęsło saperskie - oznajmia Igor Strzok.

Sprawą nieco odległą jest ewentualne odtworzenie w jakiejś formie portalu wschodniego.

Pomorski wojewódzki konserwator zabytków odniósł się także do tworzenia w obecnie istniejącym mostowym przyczółku zachodnim (to nowy obiekt i nie zakończono jego budowy - konserwator przerwał prace w 2019 r. - dop. redakcji) Muzeum Mostów Tczewskich.

- Obecny przyczółek zachodni to wielki żelbetowy blok z dwoma stropami, a więc trzykondygnacyjny w środku, który na razie nie jest przystosowany do funkcji muzealnych - stwierdza Igor Strzok.

Przypomina, że ten obiekt jest zbyt długi i zbyt szeroki w stosunku do historycznego przyczółka mostowego, którego resztki rozebrano w 2019 roku.

Zobacz także:
XIX-wieczny wiatrak w Tczewie z dotacją na remont | WIDEO, ZDJĘCIA

- Musieliśmy się dopasować z naszym projektem konserwatorskim do tej formy. Teraz ważne jest, aby opracować projekt niewielkiej przebudowy polegającej na otwarciu dawnych otworów wentylacyjnych, działowych (były tam stanowiska działek rewolwerowych - dop. redakcji). Musi być też wykonana okładzina ceglana i kamienna. No i wejścia do tego obiektu-muzeum, których wcześniej nie było - stwierdza Igor Strzok.

Starosta tczewski Mirosław Augustyn nie tryska optymizmem w tej sprawie. Jak mówi, diabeł tkwi w szczegółach.

- Do tej pory zawsze było tak, że coś wychodziło "po drodze" ze strony konserwatora. Jestem więc bardzo ostrożny. Poza tym, nie znam jeszcze treści ostatniej decyzji konserwatora - stwierdza Mirosław Augustyn, starosta tczewski.

Starosta tczewski nie ukrywa, że czeka na zmianę na stanowisku pomorskiego wojewódzkiego konserwatora zabytków w Gdańsku, w związku z nowym rozdaniem politycznym w Polsce.

- Mam nadzieję, że współpraca z nowym konserwatorem zabytków będzie lepsza. I dojdzie do takich rozwiązań, które doprowadzą do w miarę szybkiej odbudowy mostu - oznajmia Mirosław Augustyn.

Na razie nie ma decyzji, co do wszczęcia nowej procedury przetargowej na odbudowę mostu. Za to powiat zlecił już wykonanie ekspertyzy dotyczącej stanu tymczasowej podpory, na której stoi częściowo rozebrane przęsło ESTB. Chodzi o jej stabilność. Runięcie przęsła do Wisły mogłoby zagrozić czynnemu mostowi kolejowemu.

Starosta tczewski podkreśla, że problemem mogą być także finanse.

- Chodzi m.in. o wkład własny w wysokości 3 mln 250 tys. zł, na który mieliśmy otrzymać finansowanie rządowe - stwierdza Mirosław Augustyn.

Przypomnijmy, że na rekonstrukcję i odbudowę mostu zagwarantowano w Polskim Ładzie 65 mln zł. Dzisiaj nie wiadomo, na jaki zakres prac to wystarczy.

• Decyzję o budowie kolejowo-drogowego mostu na Wiśle w Tczewie ówczesne państwo pruskie podjęło w 1845 roku. Budowa Mostu Tczewskiego trwała siedem lat (1851-1857). Król Prus Fryderyk Wilhelm IV wmurował kamień węgielny w lipcu 1851 r. W ciągu roku wybudowano dwa mostowe przyczółki. W ciągu dwóch lat wykonano wszystkie filary. W 1855 roku rozpoczęto montaż przęseł kratownicowych Karla Lentzego. Przęsła miały po 130 metrów długości. Rok później zaczęto budować wieże na filarach.
• W 1857 roku most oficjalnie otwarto. Miał 837 metrów długości. Przez dwa lata był to najdłuższy most na świecie. W 1859 roku palmę pierwszeństwa przejął most Wiktorii w Kanadzie. W następnym roku dokończono m.in. budowę wież. Portale wjazdowe mają wieże w kształcie prostopadłościanu, pozostałe wieże są w kształcie walca. Most ma 6 przęseł, 2 portale wjazdowe i 5 par wież.
• W 1888 roku rozpoczęto budowę nowego dwutorowego mostu kolejowego, 40 metrów od pierwszego. Jego otwarcia dokonano w 1891 r. Miał długość 837 metrów, dwa portale wjazdowe, sześć przęseł soczewkowych (każde 129 metrów). Pierwszy most stał się tylko przeprawą drogową.
• W 1912 r. oba mosty wydłużono o prawie 250 metrów (w kierunku Lisewa).
• Po pierwszej wojnie światowej Tczew stał się miastem polskim. 1 września 1939 roku polscy żołnierze wysadzili mosty, aby nie przejęli ich Niemcy. W październiku 1939 roku Niemcy, po prowizorycznej odbudowie, najpierw przywracają ruch kolejowy, a następnie drogowy.
• Odbudowę mostu rozpoczęto zaraz po zakończeniu drugiej wojny światowej. Z pomocą przyszła m.in. Wielka Brytania przekazując cztery przęsła ESTB (każde 100 metrów długości). W końcu 1947 roku otwarto jednotorowy most kolejowy, a w połowie stycznia 1948 roku przywrócono ruch na moście drogowym. W latach 60. wymieniono część przęseł, wykonano jezdnię. W 1971 roku zapadła decyzja o dokończeniu odbudowy mostu kolejowego.
• W 2000 roku do rejestru zabytków wpisano trzy ocalałe XIX-wieczne przęsła oraz cztery wieże. W 2016 roku cały most staje się zabytkiem.
• W 2011 roku wstrzymano ruch drogowy na moście z powodu złego stanu przęseł. W 2012 roku rozpoczęto trwające kilka lat prace remontowe polegające m.in. na odrestaurowaniu wież, remoncie przęseł. Do tej pory na prace remontowe wydano około 70 milionów złotych.
• W 2019 roku przerwano prace

Wcześniej o tym pisaliśmy